Η πανδημία από το νέο κορονοϊό, συνεχίζει να έχει σημαντική επιρροή σε πολύ κόσμο, συμπεριλαμβανομένων και των ασθενών με κακοήθεια, των οικογενειών τους και των φροντιστών τους.
Όλοι οι ασθενείς με ενεργή κακοήθεια, μεταστατική νόσο, καθώς και όσοι βρίσκονται υπό θεραπεία θεωρούνται άτομα υψηλού κινδύνου και δεν θα πρέπει να αποκλειστούν από τον εμβολιασμό παρά μόνο εάν υπάρχει αντένδειξη λόγω των συστατικών του εμβολίου. Ο λόγος για τον οποίο τα άτομα διαγνωσμένα με κακοήθεια θα πρέπει να εμβολιαστούν είναι για να μειωθεί το ρίσκο να νοσήσουν από covid-19, να παρουσιάσουν τις σοβαρές επιπλοκές της νόσου καθώς και για να μην υπάρξει καθυστέρηση στην θεραπεία τους. Οι ασθενείς που φαίνεται να κινδυνεύουν περισσότερο από λοίμωξη με Covid-19 είναι αυτοί που έχουν διαγνωστεί με αιματολογική κακοήθεια, ασθενείς με καρκίνο πνεύμονα καθώς και αυτοί με μεταστατική νόσο.
Η στιγμή του εμβολιασμού στους ασθενείς με κακοήθεια εξαρτάται από το είδος της θεραπείας που λαμβάνει. Όπου είναι δυνατόν, προτείνεται ο εμβολιασμός να προηγηθεί της έναρξης της χημειοθεραπείας, εάν αυτό δεν είναι εφικτό τότε ο εμβολιασμός θα γίνεται μεταξύ των χημειοθεραπευτικών κύκλων και όχι τις ημέρες που αναμένουμε πτώση των λευκών αιμοσφαιρίων από τη χημειοθεραπεία. Όλα αυτά βέβαια θα γίνονται μετά από την ενημέρωση και καθοδήγηση του θεράποντα ιατρού.
Μέχρι στιγμής 2 τύποι εμβολίου είναι εγκεκριμένοι και διαθέσιμοι στην Ευρώπη:
- Το Pfizer-BioNTech εμβόλιο, που έχει πάρει έγκριση για άτομα >16 ετών. Χορηγείται σε 2 δόσεις σε μεσοδιάστημα 3 εβδομάδων
- Το Moderna, που έχει πάρει ένδειξη για άτομα για άτομα >18 ετών. Χορηγείται σε 2 δόσεις σε μεσοδιάστημα 4 εβδομάδων.
Και τα δύο εμβόλια είναι ισοδύναμα όσο αφορά την αποτελεσματικότητα τους και έχουν παρόμοιες παρενέργειες. Η πιο συχνή παρενέργεια μετά τον εμβολιασμό είναι πόνος στο σημείο της ένεσης. Άλλες παρενέργειες είναι κόπωση, μυϊκοί πόνοι, ρίγος και πυρετός τα οποία είναι πιο συχνά μετά την 2η δόση του εμβολίου. Όλες οι προαναφερόμενες παρενέργειες υποχωρούν μέσα σε 1-2 ημέρες.
Οι πάσχοντες από κακοήθεια και λαμβάνοντες χημειοθεραπεία ή ανοσοθεραπεία έχουν αντένδειξη να λάβουν εμβόλια από ζώντες εξασθενημένους ιούς λόγω αυξημένου κινδύνου εκδήλωσης ενεργού νόσου. Αυτά είναι τα εμβόλια: ανεμοβλογιάς, έρπητα ζωστήρα, πολιομυελίτιδας με ζώντες εξασθενημένους ιούς και το τριπλό εμβόλιο ιλαράς, ερυθράς, παρωτίτιδας και δεν αφορά τους 2 τύπους εμβολίων που είναι εγκεκριμένοι και διαθέσιμοι στην Ευρώπη για το Covid-19.
Αξίζει όμως να τονισθεί, ότι στην παρούσα χρονική στιγμή δεν υπάρχουν επίσημα δημοσιευμένα στοιχεία σχετικά με την αποτελεσματικότητα του εμβολιασμού με mRNA εμβόλια έναντι του Covid-19 σε ασθενείς με κακοήθειες. Συνεπώς, ο προγραμματισμός βασίζεται σε στοιχεία της βιβλιογραφίας που αφορούν άλλα εμβόλια- όπως αυτό του εμβολίου κατά της εποχιακής γρίπης- σε ασθενείς με κακοήθεια που λαμβάνουν θεραπεία και που μελέτες έχουν αποδείξει την ασφάλεια αυτού του εμβολιασμού.
Στις μελέτες φάσης 3 για την έγκριση του εμβολίου έναντι του νέου κορονοϊού δεν περιλήφθηκαν άτομα που λαμβάνουν οποιοδήποτε ανοσοκατασταλτικό φάρμακο. Αν και είναι αλήθεια ότι δεν γνωρίζουμε – και δεν θα ξέρουμε για κάποιο διάστημα – εάν τα υψηλά επίπεδα αποτελεσματικότητας που παρατηρούνται με τα εμβόλια mRNA μέχρι στιγμής θα επιτευχθούν και σε ασθενείς που είναι ανοσοκατεσταλμένοι (είτε λόγω υποκείμενης νόσου είτε λόγω λαμβανόμενης ανοσοκατασταλτικής θεραπείας), έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι το εμβόλιο θα είναι αρκετό για να τους προστατεύσει από επιπλοκές του COVID-19. Σε γενικές γραμμές, είναι πολύ πιο ασφαλές το εμβόλιο από την ίδια τη νόσο και τις επιπλοκές της. Από τον εμβολιασμό δεν προκύπτει κίνδυνος εκδήλωσης ενεργού νόσου. Ωστόσο, δεν είναι γνωστό εάν η ανοσοκαταστολή επηρεάζει την αποτελεσματικότητα του εμβολίου.
Η γενική οδηγία είναι ο εμβολιασμός να παρέχεται σε ασθενείς με ενεργή κακοήθεια καθώς και σε ασθενείς που λαμβάνουν ανοσοκατασταλτική θεραπεία εκτός αν έχουν σοβαρή άλλου τύπου αντένδειξη. Ο εμβολιασμός θα γίνει μετά από την ενημέρωση και την καθοδήγηση του θεράποντα ιατρού. Σε ότι αφορά τους φροντιστές και το άμεσο οικογενειακό περιβάλλον των ογκολογικών ασθενών, οι ανωτέρω μπορούν να εμβολιαστούν με το εμβόλιο έναντι του COVID-19, εφόσον αυτό δεν αποτελείται από ζώντα ιό. Αυτό δεν θέτει σε κίνδυνο τον ίδιο ασθενή καθώς δεν υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης του ιού, αντίθετα προστατεύει τον ίδιο τον ασθενή.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι ακόμη και μετά τον εμβολιασμό των καρκινοπαθών και των φροντιστών τους θα ΠΡΕΠΕΙ να συνεχίσουν να τηρούν τους κανόνες υγιεινής, να τηρούνται οι φυσικές αποστάσεις, να φορούν σωστά τη μάσκα και να πλένουν συχνά τα χέρια τους, καθ΄όλη τη διάρκεια της πανδημίας.
Βιβλιογραφία
https://www.asco.org/sites/new-www.asco.org/files/content-files/2021-MSK_COVID19_VACCINE_GUIDELINES_final_V.2.pdf
https://perspectives.esmo.org/news/covid-19-vaccination-in-patients-with-cancer-esmo-releases-ten-statements
https://www.asco.org/sites/new-www.asco.org/files/content-files/2020-ASCO-Guide-Cancer-COVID19.pdf
https://ascopost.com/news/december-2020/risk-of-covid-19-infection-in-patients-with-cancer-effect-of-time-of-diagnosis-and-race/
Συγγραφείς
Αμπτουλάχ Σουζάνα Λαγκαδινού Μαρία
Επιμελήτρια Α΄ Επιμελήτρια B’
Παθολόγος-Ογκολόγος, Π.Γ.Ν.Πατρών Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος, Π.Γ.Ν.Πατρών